وکیل پایه یک طلاق و مشاور حقوقی

یکی از راه‌های طلاق از طرف زوجه که می‌تواند مستمسک طرح درخواست طلاق از طرف او و تنظیم دادخواست طلاق جهت ارائه به دادگاه خانواده گردد،عسر و حرج زوجه است. عسر و حرج به تعریف قانون مدنی ، عبارت است از : به وجود آمدن وضعیتی که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد. در قانون مدنی مصادیقی برای عسر و حرج ذکر شده اس . اما وکلای با تجربه در دعاوی خانوادگی و طلاق به خوبی آگاهند که به هر علتی که منتسبت به زوجه نباشد و در عین حال زندگی را برای او با سختی همراه نماید و تحمل آن برای او دشوار باشد، می‌توان دادخواست طلاق از سمت زوجه بدلیل عسر و حرج را مطرح نمود. به نتیجه رسیدن دادخواست طلاق عسر و حرجی در بسیاری از مواقع مشکل است زیرا در مورد شماری از پرونده‌ها اساساً دادگاه‌ها بروز عسر و حرج را احراز نمی‌نمایند و صرف اینکه زن راضی به ادامه زندگی مشترک نباشد کفایت صدور حکم طلاق را نمی‌نماید. در حالی که بیان داشتیم در فرضی که مرد دادخواست طلاق دهد و زن راضی به طلاق نباشد،عدم رضایت زن موثر در صدور یا عدم صدور گواهی عدم امکان سازش برای اجرای صیغه طلاق نیست. در دسته‌‌‌ای دیگر از پرونده‌ها نیز علی رغم اینکه در عالم واقع، موارد عسر و حرج محقق گردیده اند ولی اثبات آنها برای زوجه مشکل است. در این قبیل دعاوی ، با تاسف معمولاً فشار ناعادلانه‌‌‌ای به زنان وارد می‌شود. در مورد طلاق عسر و حرجی و در فرض اینکه دادگاه خانواده ، ادعای زوجه را وارد بداند ، تصمیم دادگاه در قالب حکم طلاق است. حال آنکه در طلاق توافقی و طلاق از طرف مرد، تصمیم دادگاه در قالب عدم امکان سازش صادر می‌گردد. مدت اعتبار حکم طلاقی که زن به استناد عسر و حرج از دادگاه خانواده تحصیل می‌نماید ، شش ماه از تاریخ ابلاغ رأی فرجامی‌دیوان عالی کشور یا انقضای مهلت فرجام خواهی است. چنانچه حکم طلاق عسر و حرجی از طرف زن به دفتر ثبت طلاق ارائه شود، در صورتی که مرد ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ مراتب ، یه دفتر خانه مراجعه ننماید ، سر دفتر طلاق به زن و شوهر ابلاغ می‌کند برای اجرای طلاق و ثبت آن در دفترخانه حاضر شوند. اگر زوج به دفتر خانه مراجعه نماید و یا معذور بودن یا امتناع خود را از اجرای صیغه طلاق اعلام ندارد ، صیغه طلاق، جاری و ثبت می‌شود و ماوقع به زوج ابلاغ می‌گردد. اگر زوج برای حضور در دفترخانه و اجرای صیغه طلاق ، اعلام عذر نماید ، یک نوبت دیگر به روالی که گفنه شود از طرفین برای اجرای صیغه طلاق و اجرای مفاد حکم طلاق عسر و حرجی صادره از دادگاه خانواده ، دعوت می‌گردد. ویژگی خاص طلاق عسر و حرجی آن است که چنانچه درخواست طلاق از طرف زن به استناد عسر و حرج ،مطرح و دادگاه خانواده ، با احراز عسر و حرج زوجه در زندگی مشترک ، حکم بر طلاق صادر نماید ، حقوق مالی زوجه محفوظ است و به نظر می‌رسد اینکه بعضاً دادگاه‌ها اجبار می‌نماید که زن قسمتی از مهریه ولو مقدار جزئی از آن را به زوج ببخشد و صدور حکم طلاق را به این بذل و بخشش منوط می‌نمایند ، صحیح نیست.

زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه خانواده یا دایره اجرای ثبت مستقر در اداره ثبت اسناد محل وقوع ازدواج مهریه خود را مطالبه کند. اگر مهریه وجه نقد یا در حکم نقد مانند سکه و طلا باشد زن با در دست داشتن سند رسمی‌ازدواج می‌تواند به دفتر ازدواج و یا دایره اجرای ثبت (مستقر در اداره ثبت اسناد محل وقوع ازدواج) مراجعه و در فرم خاصی که در آن دایره موجود است تقاضای صدور اجراییه کند. البته به میزان نیم عشر دولتی هزینه اجرایی پرداخت می‌نماید که بعدا این هزینه از شوهر اخذ خواهد گردید. اجراییه به شوهر ابلاغ می‌شود و به او ۱۰ روز مهلت داده خواهد شد تا طلب همسرش را پرداخت کند. در صورتی که شوهر در این مدت دین خود را نپردازد زن می‌تواند با معرفی اموال و دارایی شوهر به اجرای ثبت، تقاضا کند اموال او توقیف شود و همین طور زن می‌تواند مطالباتی را که شوهر از اشخاص دیگری دارد و یا موجودی حساب‌های بانکی او را توقیف کند. زن همچنین می‌تواند تقاضای توقیف حقوق شوهر را از سازمان‌ها و موسسه‌های دولتی و یا خصوصی داشته باشد و تا میزان یک چهارم حقوق (مادام که شوهر متاهل است) و نیز یک سوم آن را (در صورتی که زن و شوهر از یکدیگر جدا شوند و تا زمانی که شوهر زن دیگری اختیار نکرده) توقیف کند. اگر مهریه سکه یا طلا باشد و شوهر نتواند اصل آن را بپردازد، قیمت روز مطالبه آنها (روزی که زن آن را از طریق اجرای ثبت و یا دادگاه مطالبه می‌کند) ملاک اجرای قانونی حکم است. اگر سند ازدواج رسمی‌نباشد، زن برای مطالبه مهریه خود باید از طریق تسلیم دادخواست به دادگاه اقدام کند. هم چنین زوجه می‌تواند با ارایه دادخواست حقوقی به دادگاه ویژه خانواده، مهریه خود، هزینه ابطال تمبر و حق الوکاله وکیل را مطالبه نماید و همزمان تقاضای توقیف اموال همسرش را نیز بنماید. در صورت ناتوانی زوجه از پرداخت هزینه دادرسی وی می‌تواند دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را به پیوست دادخواست مهریه ارایه دهد که دادگاه بدوا به این خواسته رسیدگی و سپس به خواسته اصلی می‌پردازد. بدیهی است زوجه در صورت اثبات اعسار، از پرداخت هزینه دادرسی معاف خواهد بود. زوجه میتواند ضمن داخواست مطالبه مهریه خود و یا از طریق دایره اجرای ثبت،تقاضای توقیف اموال زوج را بنماید که در این صورت امکان اخذ استعلام از مراجعی که ممکن است اطلاعاتی از اموال قابل توقیف زوج را داشته باشند وجود دارد. از قبیل پلیس راهور اداره ثبت اسناد واملاک کشور گمرکات و سازمان بورس و بانک مرکزی البته بایستی توجه داشت که در صورت توقیف مستثنیات دین زوج میتواند ضمن اعتراض به توقیف آنها رفع توقیف را از دادگاه درخواست نماید که در این صورت رفع توقیف و تشخیص مستثنیات دین با دادگاه خواهد بود.

پرداخت نفقه زن یکی از وظایف مرد است . اما انجام این وظیفه ، منوط به شرایطی هم هست . بر اساس قانون مدنی ، ارتباط. مستقیمی‌میان پرداخت نفقه به زن و تمکین از جانب زن وجود دارد . بر این اساس ، زن تنها در صورتی از حق نفقه برخوردار است که تمکین نموده باشد . در این معنا ، تمکین عبارت است از تمکین عام و تمکین خاص . تمکین عام یعنی اطاعت از شوهر در مسائل کلی خانوادگی و تمکین خاص هم ناظر بر روابط زناشویی است . نکته مهمی‌که در ارتباط با الزام به تمکین زوجه برای پرداخت نفقه وجود دارد آن است که بر اساس قانون ، مواردی پیش بینی شده است که زن می‌تواند از تمکین خودداری نماید و با این حال از حق نفقه همچنان برخوردار باشد. مانند موردی که زن از حق حبس در عقد نکاح استفاده می‌کند، یا موردی که مرد مبتلا به بیماری‌های مقاربتی است.